نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• پروین گلی زاده ¹
• رضا گورویی ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی

چکیده

یکی از جنبه‌‌های عالی بلاغت شعر مولانا در غزلیات شمس، کاربرد انواع ردیف است. مولوی‌پژوهان معاصر بیشتر به مختصات فکری مولانا در غزلیات عنایت داشته‌‌اند و نوعی از عرفان حماسی و وحدت وجود برای او قائل شده‌اند؛ امّا توجه به موسیقی برجسته، به‌ویژه موسیقی کناری آن موضوعی است که از نظرها دور مانده است. یکی از جلوه‌‌های موسیقی کناری ردیف است. مولانا در غزلیات شمس از هر ساختاری در جهت ساخت ردیف بهره برده است تا جایی که می‌‌توان او را در این زمینه بی‌‌رقیب دانست. به‌کارگیری ردیف‌‌های دلنشین در ساختار غزلیات شمس موجبات افزونی بار بلاغت شعر مولوی و موسیقیایی‌‌تر شدن سخنش را فراهم کرده است. مولوی در غزلیات شمس شور و هیجان را به مخاطب خود القا می‌‌کند و در این راه دست‌یابی به ردیف‌‌هایی با ساختار جدید برای او موجد سبکی شخصی شده است. در این مقاله انواع ردیف‌‌هایی که در جهت غنای موسیقی و بلاغت شعر مولانا اثرگذار بوده‌اند، زیر عنوان‌هایی چون: ردیف‌های اسمی، ردیف‌‌های گروهی، ردیف‌‌های جمله‌‌وار، ردیف‌‌های فعلی، ردیف‌‌های ضمیری و ردیف‌های حرفی تحلیل و بررسی شده‌‌اند.

کلیدواژه‌ها

• مولوی
• غزلیات شمس
• موسیقی
• ردیف
• هنجارگریزی