روایتِ تصویری؛ مقایسه‌ی تطبیقی هنرهای تصویری ایران و کمیک استریپ (داستان مصوّر دنباله‌دار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

10.22055/jrp.2020.15769

چکیده

روایت داستانی می‌تواند هم با زبان متن و هم با زبان تصویر بازگو شود. اگر روایت با زبان تصویر بیان شود به آن «کمیک استریپ» یا «داستان مصوّر دنباله‌دار» می‌گویند. کمیک استریپ یکی از شیو‌های بیان بصری است که یک روایت یا داستان را با زبان تصویر بازگو و از طریق سلسله تصاویر مخاطب را با خود همراه می‌کند. این شیوۀ بیان، بر توالیِ تصاویر تمرکز دارد و گاه با همراه کردن جملاتی در کنار تصویر بر وضوح و روشنی روایت می‌افزاید. گرچه کمیک استریپ در هنر غرب عمر چندانی ندارد، امّا ریشه‌های آن را در دیوارنگاری غارها و  نقّاشی‌های مصر باستان می‌توان جست. این شیوۀ روایت تصویری در هنرهای تصویری اعم از نگاره‌های نسخ خطی و نمونه‌های کهن‌تر آن نظیر دیوارنگاره‌ها و سنگ-نگاره‌ها به خوبی قابل بازیابی است. پژوهش حاضر برآن است تا با رویکردی تطبیقی، وجوه مشابهت روایت در هنرهای تصویری ایران و کمیک استریپ را بازنماید. پرسش پژوهش این است که هنرهای تصویری ایران و کمیک استریپ چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم دارند؟ فرضیۀ تحقیق هنرهای تصویری ایرانی و کمیک استریپ را به لحاظ شیوۀ روایی به هم شبیه، امّا شیوۀ تصویرگری را در آن‌ها متفاوت می‌داند. برای آزمودن فرضیه به این روش عمل می‌کنیم که نگاره‌ها را بر اساس سیر تاریخی بررسی و شاخصه‌ها و شباهت‌های آن با کمیک استریپ را تحلیل می‌کنیم. اهمیّت و ضرورت چنین پژوهش‌هایی در آن است که ضمن معرّفی قابلیّت‌های تصویری ویژۀ هنرهای تصویری، از این قابلیّت‌ها در راستای جهانی شدن هنر ایرانی بهره می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها