نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• محمد صادق ضرونی

دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات عرب و مدرس گروه عربی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

اگرچه نزد عامۀ مردم و حتی برخی از خوانندگان نیمه­حرفه­ای، عنصر توصیف در یک متن روایی به­منزلۀ نقطۀ ایست و استراحت­گاه داستان به­شمار می­آید؛ اما حقیقت این­است که این باور برگرفته از نگاه سنتی به شیوۀ پرداخت این عنصر در بسیاری از داستان­های کلاسیک است که به­جای توصیفات و تصویرسازی­های خلاقانه، به­توضیح و تفسیر مو­به­موی یک پدیده، یک موقعیت و یا شخصیت­های داستانی می­پرداخت، در­حالی­که مقاطع توصیفی در آثار برخی از نویسندگان خوش­ذوق ونوجوی معاصر کارکردی متنوع یافته و در این راستا آن­ها رخدادهای داستانی را به­گونه­ای با توصیف دَر­هم تنیده­اند که امکان تفکیک آن­دو از هم میّسر نیست. پژوهش حاضر در تلاش است که ضمن تحلیل و تبیین این کارکردها، به بررسی و تحلیل چگونگی به­کارگیری آن­ها در دو داستان کوتاه منتخب از منیرو روانی­پور و غاده سمان پرداخته و نتایج حاصله حکایت از آن دارد که اگرچه توصیفات غاده سمان به کارکرد خلاقانۀ آن در سطوح مختلف صناعت، تکنیک و هنر نزدیک­تر است، اما روی­هم­رفته هر دو نویسنده توانسته­اند با استمداد از کارکردهای مختلف عنصر توصیف ضمن گسترش این داستان­ها در هر دو محور افقی و عمودی، اصل و محور داستانشان را بر بهره­گیری هوشمندانه از این عنصر قرار دهند؛ به­گونه­ای که خواننده فقط با تأمل و اندیشه در این مقاطع می­تواند زوایای پنهان داستان و درون­مایه آن­را کشف و درک نماید و این در حالی­است که بسیاری از مقاطع توصیفی را می­توان بدون هیچ خللی در سیر روایی داستان­های کلاسیک و سنتی نادیده گرفت و حتی آن­ها را از ساختار فیزیکی داستان حذف کرد.

کلیدواژه‌ها

• داستان کوتاه
• توصیف
• وصف خلاق
• منیرو روانی‌پور
• غاده سمان