سبک‌پژوهی و مطالعات گونه‌های ادبی
مفاهیم سبک و سیر تحلیلی الگوی سبک‌شناسی ادب فارسی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد مدعو دانشگاه یزد
2 دانشگاه یزد
چکیده
در این جستار مفاهیم سبک و سیر تحلیلی الگوی سبک‌شناسی ادب فارسی بررسی شده است؛ پژوهش حاضر که مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای است و با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده، رویکردهای مختلف محققان را در تعریف سبک معرفی و تحلیل کرده و دیدگاه پانزده نفر از سبک‌پژوهان ادب فارسی را در خصوص تحلیل سبکی متون ادبی بررسی نموده است. در این پژوهش به دو پرسش پاسخ داده شده است: الف- پژوهشگران در تعریف اصطلاح «سبک» از چه رویکردهایی بهره برده-اند؟ ب- الگوی تحلیل سبکی ادب فارسی چه تحولاتی را طی نموده است؟ نتیجۀ این پژوهش آشکار می‌کند که محققان عرصۀ سبک‌پژوهی از رویکردهای مختلفی به تعریف سبک پرداخته‌اند: 1- رویکرد مبتنی بر جهان‌نگری و ذهنیت مؤلف؛ 2- رویکرد مبتنی بر طرز یا شیوۀ حاکم بر اثر؛ 3- رویکرد مبتنی بر مجموعه ویژگی‌های صوری و محتوایی اثر؛ 4- رویکرد مبتنی بر علم زبان‌شناسی؛ 5- رویکرد مبتنی بر فراهنجاری و خروج از نرم. در تحلیل سبک نیز بسیاری از اهل تحقیق از دیدگاه‌های بهار (سبک‌شناسی تاریخی) پیروی کرده و الگوی وی را در تحلیل سبکی به کار برده و گاهی به این الگو انتظام بخشیده‌اند. برخی از پژوهشگران نیز با تکیه بر علم زبان‌شناسی به تحلیل متون پرداخته‌اند؛ هر چند الگوی تحلیل سبکی آنان بسیار به الگوی متعارف سبک‌شناسی ادب فارسی نزدیک است. گروهی نیز از نظریات فرمالیست‌ها یعنی رویکرد هنجارگریزی و خروج از نرم برای سبک‌شناسی متون استفاده کرده‌اند.
کلیدواژه‌ها
)